MİTOLOJİ SÖZLÜĞÜ
Admetor; Yerine ölecek birini aramış, genç karısı dışında kimse çıkmamış. (Deli Dumrul’daki gibi)
Adonis; Yaban domuzu öldürmüş, toprağı sulayan kandan Manisa lalesi bitmiş.
Aedon; (Bülbül ve kırlangıçla ilgili) / s.12
Agamennon; / Krallar kralı
İlyada’nın konusu, Agamemnon ile Aşil arasındaki kavgadır. / Agamemnon kişiliğinde Homeros ve tüm ozanlar krallığa kusurlarını anlatır.
Baner sevdikleri s.184
Bosporuss (inek geçidi) İo’dan kaynaklı / io inek kılığında dünyayı gezmiş / İo efsanesi, inek oluşu tegosun öldürülmesi at sineği
Zeus boğa kalığına girerek Europa’yı kaçırır.
OZANLAR
Aiskhylos: Tnehal’ye karşı Yedilo (s.32)
Agamemnon, Oresteja fragedyaları, Hikediles
Sophokles: Elektra, Antigone (s.162), Oidipus
Euripides: Elektra, Orestes, Alkmene, Helene, Bakhalar taragedys,
Vergilius: Aencis, yeni Aerieas desteni Troyalı yiğidin Troya yangından sonra Anadolu’dan göçmesi ve İtalya’ya yerleşerek Roma şehrine temel olacak yeni bir yurt kurmasını anlattı. (Aencis (s.21)
Ovidius
Hesiodos / Thegonia, İşler ve günler
Homeros / İlyada, odysseia
Sappito / Midillili / kadın / Afrodite’yi en iyi anlatan şair
Linos, orpheus (Argonotlardan) Aristaios
Pindaros / Dor şairi
Theokritos (Çoban şirlerinin ustası
Moskhos (İskenderiyeli, 3 yüzyıl, s.109, Europa
Alphesiboia: Dionysos’un tutkun olduğu Asya’lı nymphas tanrı onu elde etmek için bin bir çare düşünmüş, sonunda bir kaplan olup kızı kovalamaya başlamış. Koşa koşa bir ırmağın kıyısına gelmişler, kız ırmağı geçebilmek için tanrının kolları arasına girmeye razı olmuş. Dionysos’tan gebe kalıp Yedos’u doğurmuş. Medos, Medler boyuna adını verdiği gibi, geçilen ırmağa da Tigris (Dicle) yani kaplan ırmağı denmiş.
Amazon: Memesiz
Anteno: Troya’da vatan namı / tahta atın içeri girişine yardım edenlerden
“Bektaşiliğin ve günümüze dek yaygınlığını yitirmeyen başka tarikatların kaynağında ilkçağın Dionysos dini bulunduğu artık herkesçe görülen”
Dionysos, bir Lidya – Frigya tanrısıdır.
Zeus’un oğlu Dionysos / düşkündür sevincine söylemlerin! / sever dionysos barışı insanları rahata kavuşturan, / çocukları besleyen büyüten tanrıçayı / odur veren zengine de fakire de / kader dağıtan şarabı ferahlığına
Halikarnas Balıkçısı’nın ortaya attığı bir görüşe göre leylekler, ilkçağdan kalma “İohakkhi” adı topluluktan türedi.
Ekho, Yahniyi simgeleyen nympha
Karadeniz: Pontos Evkscinos (Konuksever deniz)
Hero ile teandras / Çanakkale boğazında (birbirine aşık iki genç)
Sümbül çiçeğinin oluşumu
Apollon ile Hyzkinthos iki can ciğer arkadaşmış. Bir gün Apollon disk atarken arkadaşının başını vurmuş. Boynu çiçek sapı gibi kırılmış. Öldüğü yerde güzelim bir çiçek açmış. Sümbül demişler bu çiçeğe.
Tanrıların hayvan kılığına girmeleri;
Kral Dryaps’un biricik kızı Dryope’a tutulan Apollon ona yaklaşmak için kaplumbağa kılığına girmiş. Kız kaplumbağa ile oynamaya başlamış, onu kucağına almış, derken tanrı bir yılan olup kızla birleşmiş.
İO, inek biçiminde dünyayı dolaştıktan sonra Mısır’a varır ve oğlunu (Epaphos) orada doğurur.
Zeus, boğa kılığına girerek Ganymedes’i kaçırmış, olympos’ta tanrılar sofrasında şarap sunsun diye, Hebe yerine
Zeus, kuğu kılığına gererek Leda’ya yanaşır, Leda’nın doğurduğu yumurtalardan birinden Helene doğmuş.
Çanakkale boğazına adını Hele verir.
Bursa / s.147 / Hylas
Medciz: Giritli idomeneus’u lanetlemiş. “Giritlilerin hepsi yalancıdır” sözü oradan!
Ambrosya: Ölümsüzlük şarabı
İlyada Destanı
“Homeros’un ilias ya da ilyada adlı büyük destanı ilyon yani Troya destanı adın taşıdığı halde; Troya Savaşı efsanesinin ancak kısa bir bölümünü yansıtır. Akhilleus’un orduların yöneticisi Agamennos’a karşı öfkesi ve savaştan çekilmesiyle başlar. Akhilleus’un savaşa dönmesi, Hektoru öldürüp Troya şehrinin çevresinde sürüklemesi, sonra da ölüsünü babası Priamos’a geri vermesiyle biter. Yirmi dört bölümlü ve 16000’den fazla dizeli bu destanın…”
Bölüm 1: Ağamemnon’un Düşü, Toplantı. Gemilerin sayımı (Zeus Ag. Troye’yı aldığına ilişkin yalancı düş gördürür)
Bölüm 2: Agamemnon’un Düşü, tonhatı, gemilerin sayımı (Zeus Ag. Rroya’yı aldığına ilişkin yalancı düş gürdürür)
Bölüm 3: Antlar, surların üstündeki sahne – Paris’le Menelzos’un Teke tek savaşı. (kazanan Helene’yi alacaktır)
Bölüm 4: Yeminlerin Bozulması – Agamemnon’un orduları teftişi
Bölüm 5: Diomedes’in Kahramanlıkları (Akhalı Diomedes)
Bölüm 6: Hektor’la Andromakhe’nin bulunması
Bölüm 7: Hektor’la Aras arasındaki çarpışma – ölülerin kaldırılması
Bölüm 8: Zeus’un İda Dağında savaşı yönetmesi
Bölüm 9: Akhilleus’a gönderilen elçiler – yiğidin barakasındaki tanrısına
Bölüm 10: Odysseus’la Diomedes’in keşfe çıkmaları – Polos
Bölüm 11: Agememnon’un kahramanlıkları
Bölüm 12: Duvar dibindeki savaş (Akhalılar gemilere doğru kaçışır)
Bölüm 13: Gemilerin önündeki savaş
Bölüm 14: Zeus’un aldatılması (Herz, Zeus’u başkan çıkarır, sevişirler, Zeus uykuya dalar, bunu fırsat bilen Poserlon Atlıların yardımına koşar)
Bölüm 15: Duvara ikinci saldırı (Zeus uyanır, … Hektor gene duvara saldırır. Durum akhalılar için çok kötüdür)
Bölüm 16: Petroklos Destanı, Petroklos, Akhilleus’un silahlarını alır ve savaşa gider, Hektor Petroklos’u öldürür.
Bölüm 17: Menelaos’un kahramanlığı, Zeus, KTroyelılara zaferi müjdeler, Akhalıların
Bölüm 18: Akhilleus’a Agamemnon Arasında Barışma
Bölüm 19: Akhilleus’la Agamemnon arasında barışma
Bölüm 20: Tanrıların savaşa karışması, Akhalardan yana olanlar: Hera, Athena, Paseidon, Hames, Hephaistos, Troyalılardan Yana olanlar: Ares, apollon, Artemis, Leto, Aphrodite
Bölüm 21: Irmak kıyılarında savaş, Akhilleus önüne geleni öldürerek ilerler, Troylular suların içine sığınır.
Bölüm 22: Hektor’un ölümü, Bir tek Hektor dışarıda kalır. Zeus kader tartısını tartar. Hektor ölecektir. Çarpışırlar, Akhilleus, Hektor’un ölüsünü yedi kez Troya surlarının çevresinde sürükler.
Bölüm 23: Patroklos’un ölüsüne düzenlenen yarışmalar
Bölüm 24: Prismos’un Hektor’un cesedini geri alması, Hektor’a ağıtlar
Yunanlıların atası olarak gösterilen Helenlin 3 oğlu vardır.
1. Ksuthos-ion’lar
2. Doros-Dor’lar
3. Ailos- Aiol’lar
Arakhane/ Likya’lı, elişi-kilim vd. ustası kız / Athene’den daha usta olduğuna iddia eder. / Athene kocakarı kılığında gelir, yarışırlar, geçekten de Athene’den ustadır. Athene bunun üzerine onun yaptığı nakışı yırtar. Arakhne üzülür, kendini asar, tanrıça Arekhne’yi örümcek kılığına sokar ki sonsuza dek tozlu duvar köşelerinde ağ örsün de hiçbir faydasını görmesin.
Olympos: Bugün Çıralı
Sisyphos. Oğlu Glavkos – oğlu Bellerephontes
Notos – Lodos – güney
Boreas – Poyraz – kuzey
Zephyrus – Karayel- batı
Euros – keşişleme – doğu
Daktyl’ler: “… Daktylos… Parmak cinleri… Çok önemli bir çığır açarak ‘heksametron’ denilen vezni kurmuş olmakla ün salmışlardır. Bilindiği gibi, altı ölçülü destan vezni Holeros’un İlayda ve Odysse’sın da kullanılmakla Yunan şiirinin doğuşuna yol açmıştır, bu veczinse dektylos denilen bir uzun iki kısa heceli ayak, yeni ölçülerden meydana gelir.
Troya savaşında Yunanistan’da gelme saldırganların hepsine Akha’ler, Argos’lular ya da Denao’lar denir.
Irmak tanrı Maiandros’un (Büyük Menderes) oğlu Kalamos ile Rüzgar tanrı Zephyros’la Horaların birinin oğlu ölen Karpos ırmakta yarışırken Karpos boğulmuş, Kalamos o kadar üzülmüş kuruya kuruya bir kamış oluvermiş. Adı meyve anlamına gelen Karpus da güzün ölüp ilkyazda dirilir, tarla yemişine dönüşmüş. Karpuz sözcüğü oradan gelmedir.
Kassandra, geleceği görebilecek, gördüğünü de haykıracak, ama kiseyi söylediklerinin doğruluğuna inandıramayacaktır (Hektor ve Paris’in kaderi)
Theogonia’de der Hesindos “Kheos’ta hepsinden önce yer olan”
Ovioius / Değişmeler; Anlamak istiyorum değişen nesnelerin / yeni biçimler alışımı, sizin işiniz onlar./ Yardım ediniz bana başladığın işte ey tanrılar!/ ulaştırın bu türkümü doğanın başlangıcında / Günümüze değin, denizden, karadan bütün bunları / kuşatın gökyüzü var olmadan tek görünümlüymüş / evren içinde doğa, khaos deniyordu ona, / kımıldamaz, biçimsiz, düzensiz ağır bir yığın, / karmakarışıkmış içinde nesnelerin türlü türlü öğeleri. (Çeviren i.Zeki E.)
Sarpeoslu / Likyalı kahraman, Troya’ da yiğitçe savaşmıştır.
Lucifer Sabah yıldızı / Phosphoros’ un Latince adı, Hıristiyan edebiyatında şeytanın bir adı.
Luna Ay anlamına gelen bir Roma tanrıçası
Mars Roma’nın savaş tanrısıdır. (Yunan’da Ares)
Midas Herodot’a göre Midas,
Midas, Herodot’a göre Midas, Frigya’nın birinci kralı ve Gordium’un kurucusu sayılan Gordias ‘ın oğludur. Gordias’ın ana tanrıça ile birleşmesinden doğduğu söylenen Midas büyüyünce Kibele’nin baş rahibi olmuş.
Apollon’la Pan arasındaki yarışmayı Apollon kazanmış (A. Saz çalıyormuş, Pan kaval) ama Midas Panı beğenmiş. Bunun yerine Apollon Midas’ı kulaklarını eşekkulakları yapmış.
İÖ. 7. yüzyılda Kimmerler Anadolu’ya saldırır. Frigya başkenti Gordion’u yıkarlar.
Kirke / Bir büyücü / Odyusseus’a aşıktır. / Od’u yolculuğunda yardım eder. Kirke’nin Od olan çocuklarından biri Latinos’tur Bütün Latinlerin atası
Ana tanrıça Kibele / Kökeni Orta Anadolu / diğer adlarından bazıları
Yunanlılar —- Artemis / Hititler —- Hepat / Sümer’de Marienna
Frigler Troya savaşında Troyalıların yardımına gitmişler. (Amazonların Friglere saldırısında da Priamos yardıma gelmiş)
Homeros’tan sonra Troyalılar yerine Frigler kullanılmış metinlerde (yanlışlıkla). Bu sayede Kibele Ta Roma’ya dek yayılmıştır.
Odysseia; İlyada bir olayın Odysseia bir kişinin destanıdır. Çağdaş okuyucu destan da denir. O ya, onu daha çok bir romana, bir filme benzetir. Gerçekten de konusuyla romanı, kuruluşuyla filmi andırır. Troya destanında olaylar düz akışlı bir anlatımla ortaya serilmiştir. O da tam tersine olaylar zaman içerisinde geliştikleri gibi anlatılmaz, geriye dönmeler, anılar, atlamalar, sahne değiştirmelerle canlandırılırlar. Destan 5 ana bölümden oluşmaktadır. Bunlar birbirinden ayrı bağımsız öykülerdir.
1/ Telemakhia 2/ Kalypso’nun odasında 3/ Phaiak’lıların ülkesinde 4/ odysseus’un serüvenleri kendi ağzından 5/ İthake’de
Poscidon Yunan insanlarının düşman saydıkları halde hakkından gelmeye uğraştıkları denizi simgeler. Onunla savaşında da odysseus doğada en tehlikeli güce karşı koyan onu yenmenin yollarını bulan insanı.
Kiklops – Tepegöz benzerliği (Od’un Tepegöz’den kaçışı – sürülerin altına sığınarak) (s.225)
Bilinci Odiausun büyüyünce babasını öldüreceğini söyler. O bir dağa bırakılır.
Deniz tanrı Paseidon’un oğlu Orion dalgaların üzerinde yürüyebiliyormuş, babası da öyle.
Pleiao; Gökte yedi yıldıza çevrilen yedi kız kardeş. Yunanlıranı “Pleiades” dedikleri bu yedi yıldızlı burç, yedi kandilli Süreyya, yani Ülker burcudur. Efsaneye göre, Pierad’lar Atlas’la Pleionc’nin kızlarıymış, ve gelen geçen yolcuları soydukları sonra uzun boyluları küçük yatağa yatırıp ayakları keser, kısaları büyük yatağa yatırır, ayaklarında çeker uzatırmış, bu korkunç eşkiyayı Theseus öldürmüş.
Psyke – Eros / ünlü bir masal / Psyke Miletos kralının üç kızında en güzeli. Afrodit onu sevemez.
Metris: Athena
Thenis: Hora’lar, Maira’lar
Dione: Afrodite
Tanrıçalarla
Eurynome: Kharit’ler
Mnemosyne: Musa’lar
Leto: Apollon, Artemis
Demeter: Persephone
Hero: Ares, Hebe, Eileithyra, Hephaistos
Zeus
Alkerne: Herakles
About Post Author
){kind=link}