Seyahat(name)lerdeki Antakya – 23, Muhammed B. Mahmud B. Eca et-Türki
1417-1478 yılları arasında yaşayan İbn Eca et-Türki Memlük devletinde çeşitli görevler almış bir tarihçi ve seyyahtır. “Kitab fi Tarih Yeşbek ez-Zahiri” isimli kitabı seyahatname türünde bir kitaptır ve Memlük komutanı Emir Yeşbek’in Dulkadiroğullarına karşı yürüttüğü seferin kaydıdır. İbn Ecad, Emir Yeşbek nereye giderse oraya gitmiş ve gözlemlerini aktarmıştır. Bu gözlemler içinde dönemin tarihi, coğrafyası hakkında bilgiler vardır.
Ötüken Yayınları tarafından Dr. Mehmet Şeker’in tercümesiyle 2018 yılında yayımlanan Muhammed B. Mahmud B. Eca et-Türki İbn Eca Seyahatnamesi isimli kitabın önsözünde şunlar yazmaktadır:
“İbn Eca Seyahatnamesi; iki buçuk asrı aşkın Mısır ve Suriye’de hakimiyet tesis etmiş büyük bir Türk devleti olan Memlukler Dönemi’nde kullanılan deyim ve terimler, Türkçeden Arapçaya geçmiş kelimeler ve dönemin kültürel hayatını oluşturan terminoloji hakkında çok zengin bir malumatı ihtiva eden bir kaynak olarak karşımızda bulunmaktadır. Bunun yanı sıra, eserde memlukler Dönemi’nde kullanılan fakat günümüzde anlamı değişmiş ya da şu an kullanılmayan kelime ve deyimler de mevcuttur”[1]
Antakya, Memlük komutanı Emir Yeşbek’in Dulkadiroğulları ile yaptıkları savaşın seferi üzerindeki mola noktalarından biridir. Aynı zamanda Emir Yeşbek’in yakın arkadaşı ve güvendiği bir isim olduğu anlaşılan İbn Eca, Dulkadiroğlu Şehsuvar’ın yanına Memlük elçisi olarak gönderilmiştir. Bütün bu süreçler boyunca Antakya ve civarı da İbn Eca’nın yazdıklarında yer alır. Bu bilgiler tarihsel veriler olması yönünden önemli olmakla birlikte, o gün kullanılan yer adlarını öğrenmek bakımından da önemlidir.
“Emir Yeşbek el-Amak tarafına doğru yöneldi. 14 Rebiü’l-evvel Cumartesi günü bu ordu oraya vardı. 19 Rebiü’l-evvel Perşembe günü ordu el-Amak’ta el-Kanatır mevkisine vardı. Sonra ordu oradan hareket edip Antakya’ya vardı.[2]
Seyahatnamede Antakya ve yakın yerleşim birimleri arasında adları geçenler Bağras köyü, İyas, Babü-l-Melik (Melik Kapısı), İ’zaz, el-Amak, Amik beldesi ve Yağra’dır.
Bağras köyü: Günümüzde Belen ilçesine bağlı Ötençay isimli köy
İyas (Ayas): Günümüzdeki Adana iline bağlı bir ilçe olan Yumurtalık.
İ’zaz: Günümüzde Suriye’nin Halep iline bağlı bir yerleşim yeri
El-Amak: Suriye’nin kuzeyinde bir yer
Amik Beldesi: Amik Ovası civarı
[1] İbn Eca Seyahatnamesi, Tercüme: Dr. Mehmet Şeker, Ötüken Yayınları, 2018, Sayfa 12
[2] Age, Sayfa 96
About Post Author
