İLHAKA KADAR ANTAKYA – HATAY TARİHİ KRONOLOJİSİ
MİLATTAN ÖNCE
MÖ 333 İssos Savaşı – İskender’in ordusu Persleri yendi ve bütün bölgeyi ele geçirdi.
MÖ 333 İskenderun kuruldu.
MÖ 323 Büyük İskender öldü.
MÖ 22 Mayıs 300 Antiokhia kuruldu, törenle açılışı yapıldı
MÖ 305 Seleucia Pieria, Seleucos Nikator tarafından kuruldu (Bugünkü Samandağ)
MÖ 246 – 244 Mısırlılar tarafından işgal edildi
MÖ 162-150 Dimitrios Satir Suriye kralı (aynı zamanda IV. Seleucos’un oğluydu)
MÖ 150 Aleksandr Valas Dimitrios Satir’i tahtından indirdi ve kendisini Suriye kralı ilan etti
MÖ 148 Deprem – Cuinet’ye göre en büyüklerinden biri (Cesar dönemi)
MÖ 146 Valas, D. Satir’in oğluyla Antakya yakınında giriştiği savaşta yenildi.
MÖ 86-89 Suriye, Ermeni kralı Tıgranes tarafındab işgal edildi
MÖ 69-64 Selevkid yönetiminin sonu
MÖ 64 Suriye, Roma eyaleti oldu, Pompeius Antakyalılara kentin yönetiminde serbestlik verdi
MÖ 64-69 Deprem
MÖ 47 Julius Sezar Antakya’yı ziyaret etti.
MÖ 40-39 Antakya, Parthian’lar tarafından işgal edildi
MÖ 38 Süryaniler Aramilerden ayrılarak ilk dinsel merkezlerini Antakya’da kurdular
MÖ 37 – Deprem – Cuinet’ye göre en büyüklerinden biri
MİLATTAN SONRA
34-36 Hristiyan kelimesi Antakya’da kullanıldı ilk kez ve Hristiyanlık doğdu
47 Antakya’da oturan St. Paul hristiyanlıkla ilgili gezilere başladı
52 Deprem
69-81 Titus tüneli yapıldı
71 Deprem
94 Deprem
110 Deprem
13 Aralık 115 Deprem – İmparator Trojan dönemi – Antakya en ağır depremlerden birini geçirdi
161-180 İmparataor Marcus Aurelius depremin hasarlarını onarmak için büyük çaba harcadı
175 Vali Avidius Cassius’un talimatıyla askerlerin Daphne’ye gitmesi yasaklandı
235-260 Karışıklıklar, isyanlar
245 Deprem
256 Sasani hükümdarı I Şapur Antakya’yı işgal etti
261-272 Palmira’ların yönetimi
327-341 İmparator Büyük Konstantin Domus Auera isimli iki katlı büyük bir kilise yaptırdı.
340 Deprem
344-407 Aziz İoannes Khrysostomos Antakya rahibi (Altın Ağız lakaplı)
384 Deprem
395 Bizans egemenliği
396 Deprem
395-396 Hunlar Antakya kalesini kuşattı
447 Deprem
457 Deprem
457-475 (Leon dönemi) – 1. Leon 457-474
13 Eylül 458 Deprem – Büyük Leon dönemi – Asi nehri üzerindeki ada tahrip oldu
490 Iohannes Malalos doğdu (Öl: 565), “Dünya Tarihi” kitabının yazarı
506 Deprem
518 Bizans, Antakya patrikliğinden ayrıldı, Süryaniler göçe başladı
29 Mayıs 526 Deprem – 200 bin kişi öldü, 1. Jüstinyen dönemi (527 – 565)
21 Kasım 528 Deprem, 5 bin kişi öldü, 1. Jüstinyen dönemi (kentin adı Theopolis olarak değiştirildi)
540 Hüsrev 1 Anuşirvan (Sasani Pers kralı 531 – 579) Antakya’yı aldı
541 St. Simeon Samandağ’a geldi
542 Mısır’da başlayan veba salgını Antakya’ya ulaştı
9 Temmuz 551 Deprem
557 Deprem
560 İkinci veba salgını
573 Antakya, Persler tarafından kısmen yakıldı
577 Harbiye bir depremle tamamen yok oldu.
31 Ekim 588 Deprem – 10 bin kişi öldü
592 St. Simeon Samandağ’da öldü
611-628 Antakya Persler tarafından işgal edildi
628 Bizans egemenliği başladı
637-638 Antakya Araplar tarafından ele geçirildi. Hazreti Ömer’in halifeliği zamanında Suriye ordusu başkomutanı Ubeyde tarafından alındı
685 Emevi halifesi Mervan oğlu Abdülmelik Antakya valisi Hüseyin Gazi’nin oğlu Ömer bey oğlu Abdullah Battal’ı, Çukurova’da Misis valiliğine atadı.
20 Mart 713 Deprem
5 Ocak 835 Deprem
18 Eylül 844 Deprem
845 Deprem
859 Deprem
865 Deprem
877 Tolunoğullarının hükümdarı Ahmed Bin Tolun’un yönetimi
944 Hamdaniler Antakya’yı ele geçirdi
967-969 Hamdaniler ile Bizans arasında çatışmalar
968-1084 Bizans dönemi
28 Ekim 968 Petros Phocas ve Mikhail Burtaes (Bizans) Antakya’yı ele geçirdi
1032 Samandağ’da köylü isyanı
1040 “Hayatın Ağacı Kilisesi” inşa edildi.
8 Mart 1053 Deprem – St. Peter kilisesi dahil tüm yapılar yıkıldı, 10 bin kişi öldü
1063 Deprem
1072 Deprem – bin kişi öldü
1084-1098 Selçuklu egemenliği
13 Aralık 1084 Süleyman Kutalmış Antakya’yı ele geçirdi
12 Ocak 1085 İç Kale’ye sığınan Philaretos teslim oluyor
Aralık 1086 Melikşah, Yağisiyan’ı Antakya’ya vali tayin etti
1089 Deprem
Eylül 1091 Deprem
20 Ekim 1097: Haçlılar Maraş ve Halep’ten gelen yolların birleştiği Asi ırmağı üzerinde iki muhteşem kule ile korunan Demir Köprü’yü geçtiler.
21 Ekim 1097: 4000 atlıdan oluşan öncü Haçlı birliği Antakya surları önüne gelerek, St. Paul Kapısı karşısına yerleşti.
22 Ekim 1097: Yaklaşık 600 bin kişiden oluşan muazzam ordu Antakya surları önünde çadırlarını kurdu.
Kasım 1097 (Ortaları): Cenevizliler ve Pisalılar 13 gemi ile St. Simeon limanına geldiler.
Aralık 1097 (Ortaları): Şam meliki Dukak, Atabey Tuğtekin ve Yağısiyan’ın oğlu Şems üd Devle’nin katılımıyla oluşan bir ordu Antakya’ya yardıma gelirken Haçlılar tarafından bozguna uğratıldı.
29 Aralık 1097: Hama istikametine hareket eden, Bohemond ve Flandre kontu Robert2in komutasındaki 200 bin kişilik bir birlik rastladıkları bütün köyleri yağmalayarak yakıp yıktılar ve müslüman ahalisini öldürdüler.
30 Aralık 1097: Büyük bir deprem oldu.
Ocak 1098: Pierre L’Hermite ile Melun vikontu Guillaume de Charpertier kuşatmanın zorluklarına dayanamayarak firar ettiler.
Tancred’in takibi sonucu yakalanan kaçaklar aşağılanmış bir şekilde kampa geri getirildiler.
Şubat başları, 1098: General Tacitius Antakya kuşatmasını bıraktı
4 Mart 1098: Edgar Atheling komutasındaki İngiliz gemileri tarafından getirilen erzak, malzeme ve silah ile kuşatma güçlendirildi.
19 Mart 1098: Haçlılar, Toulouse kontu Raymond’a ithafen başladıkları kuleyi tamamladılar
5 Nisan 1098: St. Haçlılar, George kapısını kontrol etmek amacıyla bir kule daha hazırladılar.
Mayıs 1098 (Başları): Musul emiri Kerboğa büyük bir kuvvet ile harekete geçmiş ve kenti Haçlıların eline geçmesinden sonra kuşatmıştır.
1 Haziran 1098: Stephen Blois ve büyük bir grup Fransız askeri kuşatmayı bıraktı.
2 Haziran 1098: Etienne de Blois isimli bir Haçlı lideri kampı terkederek İskenderun’a
doğru hareket etti.
3 Haziran 1098: Firuz’un ihanet günü, kapıları haçlı ordularına açtı ve Antakya düştü.
5-9 Haziran 1098: Musul Emiri Kerboğa Antakya önlerine geldi ve kuşatanları kuşattı
14 Haziran 1098: Peter Bartholomew sihirli mızrağı bulduğunu ilan etti
28 Haziran 1098: Kerboğa püskürtüldü
14 Temmuz 1098: Kuşatma esnasında erzak yardımı yaptıkları için Cenevizlilere Antakya’daki haçlılar tarafından armağanlar veridli.
27 Kasım – 11 Aralık 1098: Haçlılar M’arrat-an-Numan’ı ele geçirdi.
13 Haziran 1099: Raymond Antakya’dan Kudüs’e doğru yola çıktı.
1114 Deprem
1118-1119 Artuklulardan İlgazi Suriye hükümdarı Tuğtigin’le işbirliği yaptı ve Halep üzerine yürüyen Antakya haçlılarını büyük yenilgiye uğrattı.
12 Mayıs 1268: Baybars komutasındaki Memluk ordusu Antakya’yı ele geçirdi ve haçlı prensliğine son verdi.
1269: Antakya Memluklerin eline geçti. Baybars Moğollarla ittifak yapmış olan Antakya’yı yıktı, katliamlar yaptı.
30 Aralık 1408: Deprem – Asi vadisinde, Antakya’nın güneyinde geniş bir alanda hasar oluştu.
1516: Antakya Osmanlı egemenliğine girdi
1552: Kanuni Sultan Süleyman zamanında bugünkü Belen’e han, hamam, imaret ve ziyaret yapımına başlandı.
1568: Payas’ta, Sokullu Mehmet Paşa cami, han, hamam yapımına başlandı
1574: İskele ve tersane yapıldı
1615: Deprem
1607: Oruç ovasında Sadrazam Kuyucu Murat paşa ile Celali Canbulakoğlu arasında savaş
1633-1646 Ermenilerin Mortana kilisesi üzerine cami yapıldı
1648 Evliya Çelebi Antakya’dan geçti. Seyahatnamesinde Payas, İskenderun, Belen ve Antakya halkını anlattı.
1759 Deprem
26 Nisan 1796: Deprem – Binaların üçte biri yıkıldı
13 Ağustos 1822: Deprem – Son beş yüz yılın en şiddetli depremi – 30 ila 60 bin arasında kişi öldü.
1832: Baylan saşaiı: İbrahim paşa Osmanlı’yı yendi.
1832: Kavalalı Mehmet Ali paşanın oğlu İbrahim paşa komutasındaki Mısır ordusu, Ağa Hüseyin paşa komutasındaki Osmanlı ordusunu Belen geçidinde ağır bir yenilgiye uğrattı
1835’ler: Mısırlı İbrahim paşa ordusu, bazı Türkmenler Antakya’ya geldi, yerleşti.
1872: Deprem
1875: Surp Azvavazin Kilisesi Ermeni cemaati tarafından açıldı
1891: Fransız gezgin Vital Cuinet, La Turquie D’asie eserini yayımladı. Antakya hakkında bilgiler verdi.
1897: St. Meletios kilisesi restore edildi.
1902: Süveydiye, Harbiye ve Antakya’da 29 ipek fabrikası[KA1]
1912 Bağdat demiryolunun Toprakkale – İskenderun hattı işletmeye açıldı
1913: İskenderun, Bağdat demiryoluna bağlandı
Ocak 1915: İngilizlerin İskenderun körfezine çıkarma planı
1915: Nesibe hanım çeşmesi yapıldı
Mayıs 1916: Sykes-Picot anlaşması. Lübnan, Suriye, Musul Çukurova yöreleri Fransız işgaline bırakılıyor
25-26 Ekim 1918: İngilizlere ve Araplara karşı Halep savunuldu ve böylece Antakya-İskenderub Türk sınırları içinde kaldı.
27 Ekim 1918: İngilizler Antakya’yı işgal etti.
9-12 Kasım 1918 İskenderun Fransız askerleri tarafından işgal edildi
7 Aralık 1918: İngilizler Antakya’yı işgal etti.
11 Aralık 1918: Franszılar Dörtyol’u işgal etti.
19 Aralık 1918: Dörtyol – Karaköse köyü, Fransız işgalcilere karşı ilk silahlı direniş
1918-1921 Fransızlara karşı direniş hareketleri
Nisan 1921 Hamit Öcal vd. Kuvvayı Milliyeciler Cilvegöz’de Fransızlar tarafından şehit edildi.
Ekim 1921 Ankara anlaşması ile özerk bir sancak idaresi olarak Suriye, Fransız mandasına bırakıldı
1923 Adana’da Hatay için miting. Atatürk; “Kırk asırlık Türk yurdu işgal altında kalamaz” dedi.
Eylül 1923: Milletler Cemiyeti Suriye üzerindeki Fransız yönetimini kabul etti.
1926: Atatürk’ün Adana gezisi sırasında bir grup Antakyalı Atatürk ile konuştu.
1932: Antakya’da arkeolojik kazı başladı (1932-1939)
1933: Hatay’dan Türkiye’ye eğitim için 10 öğrenci alındı. Anayurda katılana dek bu şekilde 175 öğrenci tahsil gördü.
1934: Arkeoloji müzesinin temeli atıldı.
1936: Atatürk Antakya’ya “Hatay” ismini verdi
20 Temmuz 1936: Afet İnan’ın bir sorusu üzerine Atatürk; “O (Montrö” bitti. Şimdi İskenderun – Antakya meselesi var” dedi.
9 Ekim 1936: Fransa’ya verilen resmi nota ile İskenderun’a bağımsızlık tanınması istendi.
1 Kasım 1936: Atatürk, TBMM’yi açış konuşmasında; “Bu sırada milletimizi gece gündüz meşgul eden başlıca büyük mesele, hakiki sahibi öz Türk olan İskenderun ve havalisinin mukadderatıdır. Bunun üzerinde ciddiyetle ve katiyetle durmaya mecburuz” dedi.
14 Aralık 1936: Milletler Cemiyeti Sancak sorununa el koydu.
27 Ocak 1937: Milletler Cemiyeti Sancak için bir özel statü kabul etti.
31 Ocak 1937: Hatay’ın bağımsızlığa kavuşması bütün ülkede mitinglerle kutlandı
29 Mayıs 1937 Milletler Cemiyeti’nde kurulan bir alt komisyonun Türkiye ve Fransa’nın görüşlerini alarak hazırladığı anayasa Milletler Cemiyeti konseyi tarafından kabul edildi.
1 Temmuz 1937: Toprakkale-İskenderun demiryolu millileştirildi.
3 Aralık 1937: Türkiye, Fransa’ya bir nota vererek Hatay’a ilişkin Milletler Cemiyeti kararlarının bütünüyle uygulanmasını istedi.
1937: “Hatay için gözdağı vermek isteyen Atatürk’ten ilginç taktik. Fransız elçiyle buluşmasında Gökçen’e havaya ateş ettirdi. Türk kadınının kararlılığını gösteren Gökçen is bir gün hapis yattı.
10 Haziran 1938: Fransa tarafsız bir plebisit yapılabilmesi için bir kısım Türk birliklerinin Hatay’a girmesini kabul etti.
23 Haziran 1938: Fransa ile yapılan anlaşma, Hatay Türkiye’ye bırakıldı.
5 Temmuz 1938: Bir bölük Türk askeri Hatay’a girer
22 Temmuz 1938: Seçim
13 Ağustos 1938: Yapılan seçimde 40 milletvekilinden 22’sini Türkler kazandı
2 Eylül 1938: Hatay Bağımsız Cumhuriyeti kuruldu
7 Eylül 1938 : Hatay Devleti Anayasası kabul edildi. Başbakan Abdurrahman Melek, “Programımızın ruhu ve esası Kemalizm rejimi ve bütün icabatıdır” dedi.
Ocak 1939: Hatay Meclisi, Türk Medeni Kanunu ve Türk Ceza Kanunu’nu kabul etti.
23 Haziran 1939: Fransa Hatay’ın Türkiye’ye katılmasını kabul etti.
29 Haziran 1939: Hatay Meclisi Türkiye Cumhuriyeti’ne katılma kararı aldı.
30 Haziran 1939: TBMM kabul etti.
7 Temmuz 1939: Hatay il oldu, son Fransız askerleri çekildi.
23 Temmuz 1939: Hatay hükümet konağına Türk bayrağı çekildi.
About Post Author
