Konstantinos Kavafis
Çıplak memur
Konstantinos Kavafis’in hayatı bir muammaydı, ancak antik İskenderiye hakkındaki şiirleri ve ‘Helen tarzı bir zevk’ için özlemleri, tutkulu bir doğaya dair içgörüler sunar.
David Hockney’i radyoda İskenderiyeli modern bir Yunan şairinden esinlenerek yaptığı Kavafis gravürlerinden bahsederken duyduğumda 18 yaşındaydım. Kavafis’in adını bilmiyordum ama kulağa egzotik, merak uyandırıcı geliyordu. Yunan ve Roma geçmişine karşı bir tutkusu vardı. Ayrıca genç erkeklere karşı bir tutkusu vardı. Seks hakkında yazmaktan korkmuyordu; şiirleri kulağa sızacak kadar erotik geliyordu. Koşarak dışarı çıktım ve Bütün Şiirler’i satın aldım ve bütün gece okudum.
“Ithaka”, “Barbarları Beklerken” ve “Tanrı Antonius’u Terk Ediyor” gibi tarihi şiirleri beğendim. Kleopatra’nın ölüme mahkûm oğlunun akıbetini anlatan “Kaisarion”u ve annesini öldürdüğü için İmparator Nero’yu soymak için üst kata akın eden Furyleri anlatan “Ayak İzleri”ni beğendim. Kavafis’in tarihi kişiselleştirme biçimini sevdim, sanki geçen Salı Magnesia Savaşı olmuş gibi görünmesini sağladım. Durgun tekrarlarını, melankolik sesini, güzel ölü çocuklarla ilgili hüzünlü şiirlerini, canlılarla ilgili şiirlerindeki coşkuyu sevdim. Bağlanmıştım ve her şey daha iyiydi çünkü Kavafis biraz müstehcen, biraz yaramaz görünüyordu, bu yüzden onu okumak hem vahiy hem de isyandı. Kavafis o zaman benim yasak zevkim oldu.
Konstantinos Kavafis, 1863’te İskenderiye’de, zengin bir tüccarın dokuzuncu oğlu olarak doğdu ve genç yaşta öldü ve aileyi maddi sıkıntılar içinde bıraktı. Dokuz yaşından 16 yaşına kadar İngiltere’de yaşadı. İlk dili Yunanca olmasına rağmen (hafif bir Oxford aksanıyla konuşuyordu) İngilizceye olan sevgisi bu yüzdendir. Daha sonra İstanbul’da üç yıl geçirdi, ancak 22 yaşından sonra Kavafis İskenderiye’den hiç ayrılmadı.
30 yıl Sulama Bakanlığı’nda (Üçüncü Daire) geçici memur olarak çalıştı, evrak tercümesi yaptı ve yazışmalarla uğraştı. Kavafis, Rue Lepsius’ta bir genelevin üzerinde yaşıyordu ve bu konuda şöyle diyordu: “Nerede daha iyi yaşayabilirim? Aşağıda, genelev etin ihtiyacını karşılar. Bir de günahı bağışlayan kilise var. Bir de bizim öleceğimiz hastane var.”
Boş zamanlarında şiirlerini yazdı, konu için Helen dünyasının tarihini araştırdı – Atina, Roma, Antakya, Rodos, Beyrut, Bizans – ama her zaman İskenderiye’nin görkemli Greko-Romen geçmişini yazmaya geri döndü. Annesinin yatma saatinden sonra, genç Kavafis maceralarını yaşadı, Quartier Attarine’de Yunan erkekleri topladı ve yabancılarla kısa süreli karşılaşmalar izledi. Güzel çocuklarını, sinsi kucaklaşmalarını şiire dönüştürerek deneyimlerini sık sık geri dönüştürdü: Her zaman kendi zamanının İskenderiyesi hakkında bu paralel erotik şiirlerini sürdürdü.
Kavafis yılda yaklaşık 70 şiir yazdı, ancak çoğunu yırttı. Bazılarını çekmeceye koydu ve 15 yıl kadar çalıştı. Hiçbir zaman tek bir kelime yayınlamadı, ancak tek tek sayfaları güvenilir bir arkadaş çevresi arasında dağıttı. Her zaman gözden geçirip cilaladı, bir şiire, basılmış bile olsa- asla bitmiş demedi.
Orta çağda saçlarını boyadı ve kırışıkların portresinin dışında kalmasını istedi. Daha sonra gırtlak kanseri onu fısıltıyla konuşur hale geldi. Bir nefes borusu ameliyatından sonra sesini tamamen kaybetti ve kurşun kalemle notlar yoluyla iletişim kurmak zorunda kaldı. 1933’teki 70. doğum gününde bir nokta yazdı ve etrafına bir daire çizdi. O öğleden sonra gömüldü.
Kavafis’in hayatı bir muamma olmaya devam ediyor ve bunun için daha da büyüleyici. Ancak muammanın çözümü, oldukça açık bir şekilde onun şiirlerinde yatmaktadır.
Kavafis’i ilk okuduktan otuz yıl sonra, kaderin bir tuhaflığıyla, antik İskenderiye ve şehri inşa eden Yunan Ptolemaios hanedanı hakkında yazıyorum – böylece Kavafis’in topraklarına basıyorum. Uzun bir süre buraya gelmeyi reddettim – geçmişi kafamda canlandırmanın yeterli olduğunu hissettim. Sonunda gerçek İskenderiye’ye doğru yola çıktığımda, cebimde Kavafis vardı.
İskenderiye, elbette, Kavafis’in ölümünden bu yana geçen 71 yılda değişti, ama yine de onun şehri gibi hissettiriyor. Dünyayı seyrettiği kafeler hala faaliyette. Sokak pazarları ve 19. yüzyıldan kalma apartman blokları da yerlerinde. Derin yeraltında, Makedon Yunanlılarının gömülü şehri ve bir yerlerde Büyük İskender’in kayıp mezarı yatıyor. Burada olmak, Kavafis’in şiirlerinin içinde dolaşmak gibi.
Bir başka Yunan şairi olan George Seferis, Kavafis’in hayatının ilginç olmadığını, şiirlerin dışında onun var olmadığını yazmıştır. Ama onun sakin hayatını çok ilginç buluyorum. Şiir için yaşayan, ancak yaşamı boyunca bir cilt şiiri satışa sunmayan bir adam hakkında korkunç bir dokunaklılık vardır. Daha da dokunaklı olanı, onun özel hayatı olan gemi enkazı. Kavafis, kimseye sevgili diye hitap etmez. Onun işinde sen yok. Bunun yerine geçici aşklarının parçalarını biriktirir, anılarını canlı tutar, zamanı yenmeye çalışır. Yalnızca bellek hayatta kalır ve ölümsüz şiirlere dönüşür.
Duncan Sprott’un yazısından çevrilmiştir…
About Post Author
