ANTAKYA TARİHİNDEN DİPNOTLAR
Antakya tarihi üzerine edindiğimiz bilgilerin başlıca kaynaklarından birisi İoannis Malalas’tır. İoannis Malalae ya da John Malalas olarak da bilinen Malalas’ın Milattan sonra 490 ve 571 yılları arasında yaşadığı düşünülmektedir.
İoannis Malalas tarihteki ilk kronografyayı hazırlayan kişi olarak bilinir. Antakya doğumlu Malalas’ın bir tarihte İstanbul’a göç ettiği ve ömrünün sonuna dek orada kaldığı bilinmektedir. 18 ciltten oluşan eseri Cronographia’nın çoğu bölümleri Antakya’da ya da Antakya için yazılmış iken, 526 tarihindeki büyük depremden sonrakiler ise İstanbul’da yazılmıştır. Bu eserin, 1986 yılında Melbourne’de (Avustralya) Bizans Çalışmaları adıyla yürütülen ve çok sayıda kişi tarafından hazırlanan 371 sayfalık İngilizce çevirisinde[1] 180 ayrı sayfada, 370 kez “Antakya” sözcüğü geçmekte, 15 sayfada Asi (Orontes) nehrinden, 29 ayrı sayfada ise Harbiye’den (Daphne) söz edilmektedir.
Malalas’ın bu tarih çalışmasının önemli bir özelliği de sadece yaşadığı yani tanık olduğu dönemi değil önceki dönemleri de anlatıyor olmasıdır. Malalas bunu yaparken elbette bazı kaynaklara başvurmuştur.
Elizabeth Jeffreys, Brian Croke ve Roger Scott tarafından hazırlanan “Studies in John Malalas”[2] isimli kitapta Malalas’a kaynaklık eden dört kişiden söz edilir. Bu kişiler Domninus, Pausanias, Timotheos ve ismi net olmayan dördüncü bir kişidir. “Byzantine Chronicles and the Sixth Century”[3] isimli kitapta Roger Scott da aynı isimleri tekrarlar.
Domninus
Antakyalı bir tarihçidir. 5. yüzyılda yaşadığı sanılmaktadır. Adının başka kaynaklarda da geçtiği söylenir ancak Malalas’ın günümüze ulaşan eserinde kendisine doğrudan bir atıf vardır.
Timotheos
Hakkındaki yegâne bilgi kaynağı İoannis Malalas olan Timotheos’un ismi Cronographia’da on bir kez geçmektedir. Timotheos’un çalışması her ne ise kayıptır.
Pausanias
Aynı isme sahip başka isimler arasında adı en az zikredilen kişidir Antakya doğumlu Antakyalı Pausanias. Yaşadığı tarih net değildir. İkinci ya da dördüncü yüzyılda yaşadığı sanılmaktadır. Antakya’nın yaşadığı büyük depremler hakkında bilgiler veren Libanius’un da bilgi kaynağı olduğu düşünülür. Malalas’ın da depremlerle ilgili bilgileri Pausanias’tan aldığı sanılır.[4] “The Authors Named Pausanias” (1955) isimli kitapta A. Diller da Pausanias’ın Malalas’ın kaynaklarından biri olduğunu yazar. Cronographia’da yedi kez adı geçer.
[1] https://en.calameo.com/read/000675905f2f4bf509d49
[2] ISBN: 978-90-04-34462-4, 1 Ocak 1990
[3] Yayıncı: Farnham, Surrey : Ashgate/Variorum, 2012
[4] https://www.academia.edu/38128376/_Pausanias_of_Antioch_Introduction_Translation_and_Commentary._Aram_23_2011_669-691
About Post Author
