Site icon Dergilerden, Filmlerden, Kitaplardan

KİTAP NOTLARI: DİPLOMASİ (Henry Kissinger)


                                                                       (1994, Çeviren: İbrahim H.Kurt)


                                                                       (İş Bankası Yayınları, 796 sayfa, 1998)


·        Raison d’ētat: Ulusal güvenlik çıkarı (Her türlü araç meşru…) (devlet-i hikmet) (devletin işlediği fiiller yalnızca başarılarına göre değerlendirilirmiş!)


·        ABD’yi dünyaya açan iki kişi; Theodore Rooswelt ve Woodrow Wilson


·        Wilson, BM’nin fikir babası


·        Fransa karada, İngiltere denizde güçlü


·        Napolyon, Lousiana’yı ABD’ye satıyor ve ABD çok güçleniyor. Napolyon bunu İngiltere’ye denizlerde bir rakip yaratmak için yaptığını söylüyor.


·        Manifest destiny: kaderin acıklı bir tecellisi


·        1823, Monroe Doktrini; Avrupa ABD’nin işlerine karışmasın der.


·        “1880 yılında Türkiye, diplomatik misyonlarını küçültürken İsveç, Belçika, Hollanda ve Birleşik Devletlerdeki elçiliklerini kapattı” (O yıllarda ABD’nin dış politikada ne kadar silik olduğunu göstermek için bu örneği vermiş)


·        Wilson prensipleri Amerikan dış politikasının temeli


·        “… Aesop (Ezop) kitabında kurtların ve koyunların bir iyi niyet gösterisi olarak çoban köpeklerini nasıl uzaklaştırdıklarını ve sonuçta nasıl kurtlar tarafından yenildiklerini hikâye ediyordu.”


·        Richeliev (Fransa-Kardinal) “modern devlet sisteminin babası” Raison d’ētat kavramını o yarattı ve kendi ülkesinin çıkarı için acımasızca kullandı.”


·        1618’de otuz yıl savaşları, “insanlık tarihinin en acımasız ve en yıkıcı savaşlarından biri” (Protestan-Katolik…) (Orta Avrupa’da, Almanya üçte bir nüfusunu kaybetti.)


·        Political Testament: Politik vasiyet


·        Tours de force : Güç gösterisi


·        Bena fide: Hakiki


·        İspanyol Hollandası: (17. yüzyılda bugünkü Belçika)


 ·        Napolyon savaşlarından sonra Viyana Konferansı. Önemli: Barış sağlandı. Kırım Savaşından (1854) Sonra 1. Dünya Savaşına kadar savaş olmadı


 ·        Ad hoc: Özek geçici


 ·        Realpolitik: Almanca bir kelime olan realpolitik, raison d’ētat’nın yerini aldı. (Realpolitik, kaba kuvvetle çözüm anlamında…) (Güç hesapları, ulusal çıkar…)


 ·        Arrondissement: Sınırların düzenlenmesi


 ·        “1815’ten beri, Avrupa’da genel kabul gören görüş, Osmanlı İmparatorluğu’nun geleceğinin ancak bir bütün olarak Avrupa Konferansı tarafından kararlaştırılabileceği, bunun bir tek devletin, hele de tek başına Rusya’nın işi olmadığı merkezindeydi. İgnatyev’in Ayastefanos anlaşması (“Büyük Bulgaristan”, yaratıyordu –bn-) Rusya’nın Boğazlar üzerinde kontrol sahibi olması olasılığını getiriyordu ki, bunu Büyük Britanya asla kabul edemezdi ve aynı zamanda Rusya’nın Balkan Slavlarını kontrol altına alması anlamına geliyordu ki, bunu da Avusturya kabul edemezdi.” (s139)


 ·        L’Allemagne, qui n’est liѐe per auvun intѐrѐt direct dans les affaires d’orient” (doğu sorunları konusunda doğrudan doğruya hiçbir çıkarı olmayan Almanya)


 ·        (“Görmenizi önlemek için önümüze bir şey koyduktan sonra, dikkatsizce uçuruma doğru koştuk.”) (Pascak, Persѐes)


 ·        1829, Edirne anlaşması


 ·        1833, Hünkâr İskelesi anlaşması


 ·        1853, Türkiye-Rusya anlaşmazlığı


 ·        1875–78, 1895 Balkan Savaşları


 ·        “Avrupa devletleri, Türkiye ve balkanların geleceğinin Avrupa düzeni tarafından bir çözüme bağlanması gerektiği görüşünü savunurken, Rusya, bu sorunu, tek taraflı olarak ve kuvvetle halletme peşinde olmuştur” (160)


 ·        Ruslar, Boğazları alsa bile Ege denizindeki adalardan dolayı açık denize inmeleri yine de çok zor. Bu adalar engeller!!!


 ·        Cordon sanitaire: Sağlık kordonu Fait accompli: oldubitti. Nomenkletura: Hiyerarşi, terminoloji


 ·        L evin est tire, il faut le boire: Şarap bardağa dökülmüştür, içmek gerek


 ·        Rapollo anlaşması: İtilaf devletleri tarafından izole edilen ve sınırlarında küçük tampon devletler yaratılan, bölünen, Avrupa’nın “en büyük iki devleti” (Almanya ve Rusya) arasında imzalandı. 1922.


 ·        Locarno anlaşması: Fransa, Belçika, Almanya


 ·        1931’de Japonya’nın Mansurya’yı işgaline karşı BM sessiz kaldı. Ekonomik yaptırım bile uygulanmadı. Zira ülkeler güçsüzdü. Japonya’yı kimse karşısına almak istemiyordu.


 ·        Almanlar Stalin’e Üçlü Pak’ta katılması yönünde öreni yaptı. (Almanya-İtalya-Japonya) “sonunda Stalin hangi yolu izleyeceğine karar vermedi. 25 Kasım’da Molotou Üçlü Pak’ta katılmak için Stalin’in öngördüğü şartları Ribbentrop’a bildirdi. Almanya Finlandiya’dan birliklerini çekerek ve bu ülkede Sovyetler birliğine hareket serbestliği tanıyacak, Bulgaristan Sovyetler Birliği ile bir askeri ittifaka katılacak ve Sovyet üslerine izin verecek; Türkiye’den Çanakkale Boğazı dahil toprakları üzerinde Sovyet üsleri kurulmasını kabullenmesi istenecekti…”


 ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Summer Welles (1942) “… Bizim zaferimiz, yanında halkların özgürleştirilmesini de getirmelidir… Emperyalizm çağı son bulmuştur” (s.373)


 ·        “1947 yılının Eylül ayında, bir süre Stalin’in en yakın arkadaşı olan Andrei Zdanov, Doğu Avrupa’da “Antifaşist Cephe” dediği devletleri iki kategoriye ayırıyordu. Kominterin yerini alan dünya komünist partileri resmi grubu Kominform’un kuruluşunu ilan eden konuşmada Zdanov, Yugoslavya, Polonya, Çekoslovakya ve Arnavutluk’u “yeni demokrasiler” olarak adlandırmıştır (Gariptir ki, o zaman Çekoslovakya’da henüz komünist hükümet darbesi yapılmamıştı.) Bulgaristan, Romanya, Macaristan ve Finlandiya kesin tam bir adı olmamakla beraber, bir başka kategoride sayılıyordu.” (Lontainment: Sınırlandırma)


 ·        Kore Savaşında Truman-McArthur anlaşmazlığı… H. Savaş istiyor Çin’le.


 ·        İtalya’yı kuran Cavour, birçok bağımsız devletten Almanya’yı yaratan Bisumarck…


 ·        Presibiteryan, Protestanlığın bir kolu, – Puritan: İbadette sadelik taraftarı bir mezhep (İngiltere’de)


 ·        Tomas Hobbes: Kuvvetli bir hükümetin, özellikle mutlak bir monarşinin çarpışan kişisel çıkarları ve istekleri kontrol etmek için zorunlu olduğuna inanan İngiliz Thomas Hobbes felsefesi…


 ·        “Çağdaşların Helsinki Konferansına karşı tutumları yavaş yavaş zayıfladı. Başkan Ford, 1975’te Konferansa katıldığı ve Nihai Senet denilen ana belgeyi imzaladığı için tarihi bir ihanetle suçlandı. TheNergork Times’in başyazısında şöyle deniliyordu “… Eğer Helsinki zirvesini dağıtmak için çok geç kalınmamışsa… Batı’da aşırı heyecan halinde engel olmak için özel bir toplumsal olarak her türlü çaba gösterilmelidir.”


 ·        “Yaşamları boyunca, birleşmiş bir komünist Vietnam kurmak ve yabancı etkisini korumak için mücadele etmişler ve acı çekmişlerdir. Devrim savaşı onların tek mesleğiydi. Amerika bütün dünyayı araştırsa onlar kadar inatçı bir düşman bulamazdı.” Primus inler pares: Eşitler arasında birinci Klostrofobi: Kapalı bir yerde bulunma fobisi